Zatürre, akciğer dokusunda iltihaplanmaya neden olan bir hastalıktır. Tıbbi olarak pnömoni olarak da bilinir. Virüsler ve bakteriler zatürreye sebep olabilir.
Zatürreli hastalar göğüslerinde ağrı, rahatsızlık ve nefes darlığı yaşarlar. Kan oksijen seviyesi düştüğünde, hastalık daha ciddi bir duruma gelebilir.
Çin’de 2023 Kasım’ında, ulusal sağlık kurumları, influenza, covid ve bazı bakteriyel enfeksiyonlar gibi hastalıklarda artış olduğunu duyurdu. Çin basınına göre, çocuklarda zatürre vakaları da arttı.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), vakaları inceledikten sonra, anormal bir mikrop veya hastalık etkeni bulunmadığını açıkladı.
Şu anda yaşadığımız kış mevsimi, Çin’de sıkı Covid kısıtlamalarından sonra gelen ilk kıştır.
Covid önlemleri nedeniyle, toplumun bağışıklık sistemi zayıflamış olabilir.
Dünya Sağlık Örgütü, özellikle çocuklarda, Covid kısıtlamaları süresince bağışıklık yetersizliği olabileceğini belirtiyor.
İngiltere, Fransa, Danimarka ve ABD gibi ülkelerde de, pandemi önlemlerinin sona ermesiyle, grip ve benzeri hastalıklarda önemli artışlar yaşandı. Türkiye’de de, salgın hastalıkların hastaneleri yoğunlaştırdığı biliniyor. Bu hastalıkların ve patojenlerin yaygınlaşması, zatürre vakalarının da sıklığını artırıyor.
Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, zatürre dünyada çocuk ölümlerinin başlıca nedenidir. 2019’da, beş yaş altı çocuk ölümlerinin %14’ü zatürreden kaynaklanmıştır. Verilere göre, 2019’da 740 binden fazla çocuk zatürre yüzünden ölmüştür.
ZATÜRRE NEDİR?
Pnömoni, yani zatürre, akciğer dokusunda iltihaplanma ile karakterize bir hastalıktır. Çoğunlukla bakteriler olmak üzere, virüsler ve mantarlar gibi farklı mikroplar zatürreye sebep olabilir.
Zatürre her yaşta görülebilir, ancak bazı risk grupları için daha tehlikelidir.
Kronik hastalığı olanlar, yaşlılar, küçük çocuklar, bağışıklık sistemi zayıf olanlar ve bazı kanser hastaları, zatürreye yakalanma ve ağır geçirme ihtimali daha yüksek olan kişilerdir. Örneğin, kalp, diyabet ve akciğer hastalığı olanlar bu gruba dahildir.
ZATÜRRE BELİRTİLERİ NELERDİR ?
Zatürrenin en sık görülen belirtileri şunlardır: yüksek ateş, titreme, öksürük, iltihaplı balgam, nefes darlığı ve güçsüzlük.
Belirtiler bazen ani olarak başlayabilir, bazen de hastalık ‘sinsi’ bir şekilde ilerleyebilir. Birkaç gün süren halsizlik, iştahsızlık ve sonrasında gelen nefes darlığı da zatürrenin işaretleri olabilir.
Çocuklarda zatürrenin belirtileri, çocuğun yaşı ve zatürreye neden olan mikroba göre değişebilir.
Ateş, öksürük ve hızlı solunum en yaygın bulgulardır. Zatürrenin kesin tanısı için doktora başvurmak ve sağlık kuruluşlarında gerekli tetkikleri yaptırmak şarttır. Hastalığın erken fark edilmesi ve tedavi edilmesi, hayati tehlike oluşturabilecek komplikasyonları önlemek için çok önemlidir.
ZATÜRRE NASIL BULAŞIR?
Zatürre farklı yollarla bulaşabilir. Çocuklarda ve yetişkinlerde, solunum yoluyla vücuda giren virüsler ve bazı bakteriler, akciğerlere ulaşıp zatürreye yol açabilir.
Hasta kişilerin öksürmesi ve hapşırmasıyla havaya saçılan damlacıkların solunması ya da bu damlacıkların bulaştığı yüzeylere dokunmak, hastalığın yayılmasının en önemli nedenleridir.
Türk Toraks Derneği’ne göre, grip virüsü hem kendisi zatürreye neden olabilir, hem de solunum yollarındaki hasar nedeniyle diğer mikropların zatürreye neden olmasını kolaylaştırabilir. Covid ve influenza gibi solunum yoluyla bulaşan virüsler de bu duruma örnektir.
ZATÜRRE NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Zatürrenin tedavisi, enfeksiyonun neden olduğu mikroba göre değişir. Eğer antibiyotikle tedavi edilebilen bir enfeksiyon söz konusuysa, doktorlar hastalara antibiyotik reçete edebilir. Bazı hastalarda antibiyotiğe gerek olmayabilir.
Tedavi sürecinde bol sıvı tüketmek, dinlenmek, ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar almak da faydalı olabilir. Bazı hastaların hastanede tedavi görmesi gerekebilir.
Solunum zorluğu çeken hastalara oksijen desteği verilebilir. Zatürrenin iyileşme süresi genellikle 2-4 hafta arasındadır. Doktorlar hastanın durumunu akciğer filmi ve kan testi ile takip edebilir.
ZATÜRREDEN NASIL KORUNABİLİRİZ?
Zatürreye karşı korunmanın en etkili yolu, bağışıklık sistemini güçlendirmektir. Zatürre gelişme ve ağır geçirme riski yüksek olan kişilere, pnömokok aşıları ve her yıl grip aşısı yaptırmaları önerilir.
Aşılar, zatürrenin tüm çeşitlerine karşı koruma sağlamayabilir. Ancak aşılanan kişiler, aşılanmayanlara göre hastalığın daha şiddetli seyretmesini önleyebilirler.
El yıkama gibi hijyen kurallarına uymak, sigara içmemek, spor yapmak ve dengeli beslenmek gibi bağışıklık sistemini destekleyen alışkanlıklar, zatürreye karşı direnci artırır.
Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’ne göre, zatürrenin toplum içinde yayılmasını önlemek için, hastalığın ilk günlerinde, mikropların en çok bulaştığı dönemde, okula veya işe gitmemek ve evde dinlenmek gerekir.
Evdeki diğer kişileri korumak için elleri sık sık yıkamak, odaları havalandırmak gerekir. Hastalığın ağır seyretme riski olan kişilerle yakın temas halinde olan hasta kişinin maske kullanması da yararlı olabilir.
